Geçtiğimiz hafta Van’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem felaketi ile sadece Van değil, tüm Türkiye büyük bir yıkım yaşadı ve yaşıyor.

Çeşitli yardımlar ile yaralar sarılmaya çalışılırken, olayın asıl kahramanları yani enkazdan birçok kişiye hayata yeniden getiren kurtarma timleri, işleri bitince yine sesiz sedasız bölgelerine dönüyor.

Birçok canlı bedeni enkazdan alkışlarla çıkaran, yine birçok cansız bedeni içlerine akıttıkları gözyaşları ile çıkaran kurtarma timlerinin en önemli özelliği doğal afet konusunda uzman olmaları.

Kamuoyunda bilinen, popüler birçok arama kurtarma ekibine oranla, bilinirliği daha az olan ama kurtarma konusundaki bilgi ve deneyimleri ile birçok insanın hayata yeniden tutunmasını sağlayan Türkiye Taşkömürü Kurumu Arama Kurtarma Timi, Van depreminin ardından Van’a giderek oradaki enkazdan sağ insan çıkarmak için yine var gücü ile çalıştı.

Van depreminin hemen ardından aralarında mühendis, teknisyen ve madencilerin bulunduğu 41 kişilik ekiple yola çıkan ekibe, takviye olarak yine Ankara’dan 50 kişilik bir ekip katıldı.

1999 yılında meydana gelen depremde yaptıkları özverili çalışmaları ile depremin kahramanları olarak anılan bu ekip kim? Nasıl eğitim alıyor ve neler yapıyorlar?

Göçük ve enkazlara yer altı kömür madenciliğinde kullanılan özel yöntemlerle giren bu madenciler, enkaz içinde ilerleme, gazlı ortamlarda emniyet tedbirleri alma ve çalışma yetenekleriyle deprem bölgelerinde büyük başarılara imza atıyor. Özellikle kazma ile küreğin yanı sıra tokmak gibi yer altında kullandıkları basit malzemelerle enkazdan çok sayıda insanı canlı olarak çıkarmaya başarıyor.

Madencilerin bu kadar profesyonel ve özverili çalışmalarının altında yatan motivasyon aracı ise empati. Yani göçük altında kalen madencinin, en kısa sürede ve kendi arkadaşı tarafından kurtarılması kentte yaklaşık 150 yıldır yapılan madencilikte gelenek haline gelmesinden dolayı madencilerin bu zorunluluğu ''onun yerinde ben de olabilirdim, aynı şeyi benim için yapardı'' şeklinde algılamaları. Yer altının mutlak karalığında ve yalnızlığında çok çabuk karar verme ve uygulama yeteneğine sahip olmaları, göçükte kalan kazazedeye uzun süre dar ve kapalı alanlarda çalışmanın verdiği alışkanlık ve canlıya duygusal olarak yönelme dürtüsüyle en kısa yoldan giderek genellikle 1 metrekareyi bulmayan açıklıktan ulaşabilmeleri, kurtarma çalışmaları sırasında öncelikle kendilerinin yeni oluşacak göçükten koruyabilecek ağaç tahkimat yapabilme yetenekleri, fiziksel özellik olarak çok zor şartlarda uzun süre çalışabilmeleri onları doğal afet özellikle de arama kurtarma konusunda uzman yapıyor.

Kurtarıcı Olabilecek Kişiler

En az 2 yıl yer altı işletmesinde çalışan, 20 yaşını doldurmuş, 40 yaşını geçmemiş, sıhhi heyet raporu almış kişiler arasından soğukkanlılığı, tahammül kabiliyeti ve genel bilgileri göz önüne alınarak ocak idaresi tarafından seçilir. TTK Beden Gücü Yönetmenliğinde yer alan "tahlisiyeci" kriterlerinden bazıları şunlardır.

• Solunum ve dolaşım organları sağlam,
• Kan basıncı normal,
• Sinir ve akıl hastalığı bulunmayan olmayan,
• Alkol ve toksin alışkanlığı bulunmayan,
• Zührevi ve deri hastalığı olmayan,
• Kulak zarı sağlam ve duyma noksanlığı olmayan
• Görme kusuru olmayan,
• Protez dişli olmayan.

Kurtarıcı adayları seçilirken ve tahlisiye ekipleri oluşturulurken nezaretçi tamirci, kazmacı, domuz damcı, marangoz, betoncu, ajöstör, elektrikçi, sağlık ekibi vb. tahlisiye işlerinde faydalı olabilecek çeşitli sanatlarda işçilerin bulunmasına dikkat edilir.

Afetlerde Arama-Kurtarma ve TTK

150 yılı aşkın tecrübesi ile deprem gibi doğal afetlerde, TTK maden işçisi, göçük ve enkaza, yeraltı kömür madenciliğinde kullanılan özel tahkimat metodları ile giriyor.

Maden işçileri ferdi kurtarıcıları, madenci lambaları ile her türlü hava koşulunda gece-gündüz ayrımı olmaksızın 24 saat kurtarma çalışmalarında görev yapabilen arama kurtarma timi, göçükte ilerleme ve enkaz açma konularında doğal olarak yetişmiş bu ekiplerin, hafif, orta ve ağır, acil durum kurtarma ekipmanları ile eğitilerek kurtarma faaliyetlerinde çok daha üstün konuma getiriliyor. 

Kurtarma çalışmalarında takım çalışmasına önem veren TTK Arama Kurtarma Timi, konunun uzmanı birimler tarafından standart; kurtarma, tahkimat yapma, enkaza girme, gazlı ortamlarda çalışma, kurtarma esnasında kullanılacak ekipmanlar ile ilk yardım konusunda eğitime alınmış, ehliyetli, en az yılda bir kez tekamül kursundan geçirilmiş kişilerden oluşuyor.

TTK, 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinden sonra, 40'ı teknik eleman olmak üzere 400 kişilik Acil Durum Ekipleri kurmak ve olası acil durumlar için bu ekipleri özel ekipmanlarla eğitmek üzere Acil Durum Ekipmanları satın alarak olası bir doğal afete hazırlık yapıyor.

TTK, 10 kişiden oluşan ekiplerden meydana gelen 400 kişilik Acil Kurtarma Ekipleri hazırlayacak ve bu ekipleri özel koşullara karşı eğiterek gerekli teçhizatlarla donatıyor. Bu ekipler teknik, lojistik ve sağlık ekiplerince destekleniyor.