İş yaşamının zorlukları çalışanları (özellikle kadınları) yeterince yormuyormuş gibi, bunlara bir de psikolojik taciz ve yıldırma eklenince konu daha içinden çıkılmaz bir hal alabiliyor. Peki psiklojik taciz nedir? İş yerinde yıldırma nasıl olur?
***
İş yaşamında ise psikolojik taciz (yıldırma) kavramının ilk kez, 80’li yılların başında İsveçli çalışma psikoloğu Heinz Leymann tarafından kullanıldığı pek çok bilimsel çalışmada belirtilmektedir. Leyman’ın çalışanlar arasında benzer tipte uzun süreli düşmanca ve saldırgan davranışlarının yaşandığına ilişkin yaptığı araştırmalar sonucunda 5 tip davranış biçimi bu kapsamda değerlendirilmiştir. Ancak, 5. Sınıflandırma psikolojik taciz boyutunu aştığından sadece davranış biçimi dikkate alınacaktır. Konuya somut bir bakış açısı getirebilmek için kamu kurumlarında yaşanan ve/veya yaşandığı iddia olunan psikolojik taciz incelemelerinde bu sınıflandırmanın kullanılması düşünülebilir:
I. Grup Davranışlar
Kendini Göstermek ve İletişim Oluşumunu Etkilemek
Üstünüz kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar,
Sözünüz sürekli kesilir,
Meslektaşlarınız veya birlikte çalıştığınız kişiler kendinizi gösterme olanaklarınızı kısıtlar,
Yüzünüze bağırılır ve yüksek sesle azarlanırsınız,
Yaptığınız iş sürekli eleştirilir,
Özel yaşamınız sürekli eleştirilir,
Telefonla rahatsız edilirsiniz,
Sözlü tehditler alırsınız,
Yazılı tehditler gönderilir,
Jestler ve bakışlarla ilişki reddedilir,
II. Grup Davranışlar
Sosyal İlişkilere Saldırı
Çevrenizdeki insanlar sizinle konuşmazlar,
Kimseyle konuşamazsınız, başkalarına ulaşmanız engellenir,
Size diğerlerinden ayrılmış bir işyeri verilir,
Meslektaşlarınızın sizinle konuşması yasaklanır,
Sanki orada değilmişsiniz gibi davranılır.
III. Grup Davranışlar
İtibarınıza Saldırırlar
İnsanlar arkanızdan kötü konuşur,
Asılsız söylentiler ortada dolaşır,
Gülünç durumlara düşürülürsünüz,
Akıl hastasıymışsınız gibi davranılır,
Psikolojik değerlendirme/inceleme geçirmeniz için size baskı yapılır,
Bir özrünüzle alay edilir,
Sizi gülünç düşürmek için yürüyüşünüz, jestleriniz veya sesiniz taklit edilir,
Dini veya siyasi görüşünüzle alay edilir,
Özel yaşamınızla alay edilir,
Milliyetinizle alay edilir,
Özgüveninizi olumsuz etkileyen bir iş yapmaya zorlanırsınız,
Çabalarınız yanlış ve küçültücü şekilde yargılanır,
Kararlarınız sürekli sorgulanır,
Alçaltıcı isimlerle anılırsınınız,
Cinsel imalar.
IV. Grup Davranışlar
Kişinin Yaşam Kalitesi ve Mesleki Durumuna Saldırılar
Sizin için hiçbir özel görev yoktur,
Size verilen işler geri alınır, kendinize yeni iş bile yaratamazsınız,
Sürdürmeniz için anlamsız işler verilir,
Sahip olduğunuzdan daha az yetenek gerektiren işler size verilir,
İşiniz sürekli değiştirilir,
Özgüveninizi etkileyecek işler verilir,
İtibarınız düşürecek şekilde, niteliklerinizin dışındaki işler size verilir,
Size mali yük getirecek genel zararlara sebep olunur,
Eviniz ya da işyerinize zararlara sebep olunur.
Psikolojik taciz yapanlar, yapılmasında yetkisi olduğu halde bilerek önlemeyenler ve psikolojik taciz yapılmasına doğrudan ya da dolaylı katkıda bulunanlar hakkında da yaptırım uygulanmalıdır.
Prof.Dr.Aynur Aydın Coşkun
Türk Hukuk Sitesi