Okullarda çocuğa okumayı öğretmenin, birbirinden bağımsız üç ayrı yöntemi vardır. Eski dönemlerde öğretmenler ve okullar bu yöntemlerin sadece birine yoğunlaşırlardı ancak zaman içinde, bu üçünün kombinasyonunun en etkili strateji olduğu kabul edilmeye başlandı. Çocuğunuzun öğretmeninden hangi yöntemi kullandıklarını öğrenin; çünkü eğer evde çocuğunuza okumayı öğretmeye başlamışsanız, ayrı bir yöntem kullanmanız kafasının karışmasına neden olabilir.
Aşağıda okumayı öğretmenin en yaygın kullanılan üç yöntemini bulabilirsiniz. (“Evde öğretirken” bölümünde, çocuğunuz okumaya hazır olur olmaz –genelde iki yaşından sonra– ona yardımcı olmak için yararlanabileceğiniz egzersizleri görebilirsiniz.)
1. Gör ve söyle
Üç yöntem arasında en basit olanıdır. Çocukları, kelimelerin tamamını hecelere bölmeden öğrenmeye yönlendirir. Buradaki en önemli beceri, “kelimenin tamamını hatırlama”dır. Çocuk bu yöntemle kelimenin biçimini hafızasına alır. Bu yöntem ilk başta önemli bazı kelimeleri hatırlamak üzerinden kurulur. Bu yöntemin tek sorunu, çocuğa, yeni kelimeleri okuyabilmesi için herhangi bir kural öğretilmemesidir. Bu da, her kelimenin tek tek öğretilmesi gerektiği anlamına gelir.
Evde öğretirken: Bazı eşyaların üzerine, isimlerinin yazılı olduğu, “masa” veya “sandalye” gibi kâğıt parçaları iliştirin. Çocuğunuzun adı gibi, kimi gerçekten önemli bazı kelimeleri de, bir karta yazın; sonra diğer kelimelerin yazılı olduğu kartlarla karıştırın ve çocuğun kendi adının yazılı olduğu kartı bulmasını sağlayın.
2. Sesle öğretme
Sesle öğretme yönteminde, çocukların, hece ve harf kümelerinden oluşan sesleri ve aynı zamanda bu seslerin temelini oluşturan kuralları öğrenmesi hedeflenir. Çocuğa ilk önce “at” gibi çok basit bir kelime öğretilir; ardından aynı sese sahip diğer kelimeler devreye sokulur: “sat”, “kat”, “mat” gibi… Burada ana fikir, benzer seslere ve harf gruplarına sahip kelimelerin tekrarı yoluyla öğretmektir. Böylece çocuk, benzer harf gruplarına sahip yeni kelimelerle karşılaştığında onları öğrenebilmesini sağlayacak kuralları kavrayacaktır. Sesle öğretme yöntemi, çocukların çoğunda oldukça etkilidir. ancak, okumayı öğrenmede seslere güvenmeye daha eğilimli olan disleksi (öğrenme güçlüğü) ve yavaş öğrenen çocuklarda özellikle başarılı bir yöntemdir.
Evde öğretirken: Tek bir harfin sesini söyleyin (örneğin “t t t t t”) ve çocuğunuzun onu tekrar etmesini sağlayın
3. Tüm dili birden öğretme
Bu, çocuğun kendi kendine doğaçlama yapmasına en çok dayanan okuma öğretme yöntemidir. Bu yöntemde, daha önceki “Gör ve Söyle” ve “Sesle Öğretme” yöntemlerini kullanarak topladığı daha önceki dilsel deneyimlerine dayanarak, çocuğa okuması için basit metin veya kitaplar verilir ve tüm dil birden öğretilmeye çalışılır. Bu yaklaşım, yeni bir kelimeyi denemesi ve hatta bazı zamanlarda tahmin etmesi için çocuğun özgüveninin tam olmasını gerektirir. Daha çok resimler kullanılır ve bunlar aracılığıyla çocuğa hikâyeyi “okuması” öğretilir. Zor olmasına karşın, daha başarılı okuyucular ortaya çıkarmanın en iyi yoludur.
Evde öğretmek için: Çocuğa sevdiği kitaplardan birini okuyun ve onun iyi bildiği bir paragrafın sonunu getirmesini sağlamaya çalışın: Örneğin “Bir zamanlar…” çocuğunuzun basit bazı şiirleri ve anaokulu şarkılarını ezberlemesini özendirin.