Kan dolaşımının sağlanması için bir basınç gereklidir. Bu basıncın normalden fazla olmasına hipertansiyon (Yüksek Tansiyon) denir. Kan basıncı ölçülürken 2 kan basıncı değerine bakılır:
- Büyük tansiyon (sistolik kan basıncı)
- Küçük tansiyon (diyastolik kan basıncı)
Kalbin kasılması sırasında ölçülen kan basıncı, büyük (sistolik) tansiyon, kalbin gevşemesi esnasında ölçülen kan basıncı ise küçük (diyastolik) tansiyondur. Sağlıklı erişkin bir insanda sistolik basınç 120 mmHg (civa), diastolik basınç ise 80 mmHg (civa) basınç civarındadır.
Hipertansiyon tanısı için büyük ve küçük tansiyondan birisinin normalden yüksek olması yeterlidir. Genel olarak sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 140 mmHg ve diastolik kan basıncının (küçük tansiyon) 90 mmHg'dan yüksek olması hipertansiyon olarak kabul edilir. 140/90 mmHg genellikle normal basıncın en üst sınırı olarak benimsenmiştir. Sistolik ve diastolik değerlerin en önemlisi diastolik basınçtır. Gebelikte diastolik basınç 90 mmHg üstünde seyrettiğinde anne karnında bebek ölüm oranları 3-4 misli fazla bulunmuştur. Gebelikte görülen yüksek tansiyon anne ve bebek yaşamını ciddi olarak etkileyebilen önemli risk faktörüdür.
Tansiyon ölçümleri anne adayı en az 10 dakika dinlendikten sonra, oturur pozisyonda sağ koldan ve kol kalp hizasında iken yapılmalıdır. Aşırı aktivite sonrası yapılan veya bilekten ölçüm yapan tansiyon aletlerinden elde edilen sonuçlar yanıltıcı olabilir. Ölçmeler en az 6 saatlik aralarla tekrarlanmalıdır.
Gebelikte tansiyon değerlendirilmesinde, üzerinde durulması gerekli bir nokta da şudur: 140/90 normalin üst sınırı olarak her vaka için geçerli olamaz.
En doğru ölçüm 6 saat ara ile yapılan iki kan basıncı ölçümünün 140/90 mmHg veya üzerinde bulunması veya 20. gebelik haftasından önce ölçülen kan basıncı değerinden sistolik basınçta 30 mmHg'den fazla artış, diastolik basınçta 15 mm Hg'den fazla artış saptanması ile konur.
Gebelikte görülen yüksek tansiyon çeşitleri:
1-Kronik hipertansiyon: Daha önce bilinen hipertansiyonu olan gebeler.
2-Gebelik hipertansiyonu: Gebelikten önce tansiyonu normal olan ve gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon. Bu gebelerin yapılan muayene ve testleri normaldir, bir problem yoktur ve doğum sonrası kan basıncı normale döner.
3-Hafif preeklampsi: Hipertansiyon (diastolik kan basıncının 90-100 mmHg arasında) + idrarda protein görülmesi.
4-Ağır preeklampsi: Tansiyon 160/100 mmHg üzerinde + idrarda protein kaybı + ayak bileği, el ve yüzde ödem + baş ağrısı + görme bulanıklığı + nefes darlığı + karın ağrısı
5-Gebeliğin ağırlaştırdığı kronik hipertansiyon (Süperempoze preeklampsi): Gebelik öncesi hipertansiyonun üzerine preeklampsi bulgularının eklendiği anne adayları.
6-Eklampsi: Yukarıda sözü edilen bulgulara bilinç kaybının, tüm vücutta kasılma ve nöbetlerin eşlik ettiği anne adayları.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Filiz TOSUN ÇATAKLI