Astım, hava yollarının çeşitli uyaranlara artmış cevabının söz konusu olduğu, tekrarlayıcı öksürük, hırıltı ve nefes darlığının görüldüğü kronik bir hastalıktır.

Astım bazı genetik faktörler eşliğinde olumsuz çevre faktörlerinin bir araya gelmesiyle oluşan astım, genetik olarak birinci derece akrabalarda astım veya bazı alerjik hastalıkların olması, toz, hava kirliliği, sigara dumanı, modern yaşamın korunaklı şartları astım riskini artıran durumlar olarak biliniyor.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Arzu Yaşaroğlu Erkum, genetik faktörlerin yanı sıra çevre koşullarının da etkisiyle ortaya çıkabilen astım atağına neden olan en önemli faktörlerden biri de alerjenlerdir.Astım atağını başlatan en önemli alerjenler; ev tozu akarları, polen, mantar sporları ( küf), hamamböceği ve hayvan tüyleridir. Diğer alerjenler ise şöyledir;

• Hava kirliliği
• Tebeşir tozu
• Kuvvetli koku
• Parfüm
• Kömür
• Pudra
• Havadaki nem ve ısı değişimi atağı tetikleyebilir.

Belirtileri Nelerdir?

Tekrarlayıcı, inatçı, gece ve sabaha karşı oluşan uykudan uyandıran öksürük nöbetleri, nefes almada zorluk, özellikle nefes verme döneminde duyulan göğüsten gelen ıslık sesi başlıca belirtileridir.

Her Nefes Darlığı, Hırıltı Astım Mıdır?

Özellikle 3 yaşın altında ve kış döneminde en sık hırıltı nedeni; virüslerin neden olduğu, ateşle birlikte seyredebilen, bronşiolit adı verilen alt solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Nefes darlığı ataklarının enfeksiyona mı yoksa astıma mı bağlı olduğunu ayırmak her zaman kolay olmaz.

Tekrarlayan öksürük ataklarının egzersiz sonrası, toz, polen, sigara dumanı, keskin koku ile karşılaşıldığında artması, birinci derece akrabalarda astım, alerjik egzama, alerjik nezle gibi, alerjik hastalıkların bulunması, öksürük ataklarının tekrarlaması, hastada aynı zamanda atopik dermatit veya farklı alerjik tabloların görülmesi, kan veya cilt testleri ile alerji eğiliminin saptanması, atakların astıma bağlı olabileceğini düşündürür.

Astım Tanısı Nasıl Konur?

Tanıda anne ve babanın verdiği bilgiler önemlidir. Kuru, inatçı, tekrarlayıcı, özellikle gece yatarken ve sabaha karşı olan öksürük önemli bir bulgudur. Öksürüğün egzersiz sonrası veya duman, koku, küf ile temas sonrası artması astımı düşündürür. Ataklar arasında muayene bulguları normal olabilirken, atopik dermatit, alerjik rinit (nezle) bulgularının saptanması tanıya yardımcıdır. Özellikle nefes verirken göğüste duyulan ıslık sesi ve hırıltı önemli bir bulgudur. Kan ve cilt testleri, solunum fonksiyon testleri yine tanıda yardımcı yöntemlerdir. Unutulmaması gereken şey, her hırıltının, her öksürüğün astım olmadığı, bunun değerlendirilmesinin bir uzmana bırakılması gerektiğidir.

Astımın Tedavisi Nasıl Yapılır?

Amaç astım krizini önlemektir. Öncelikle ilk yapılması gereken yukarıda bahsedilen alerjenlerden ve solunum yolunu tahriş eden durumlardan korumaktır. Astım ilaçları iki gruptur; Birinci grupta öksürük, hırıltı, nefes darlığı başladığında kullanılacak salbutamol, terbutalin, ipratropium içeren ilaçlar vardır. İkinci grup koruyucu ilaçlardır. Bunlar; kortizonlu spreyler, montelukast gibi çiğneme tabletleri veya kromolin içeren ilaçlardır. Bu ilaçların uzun süreli tedavisi, mutlak doktor kontrolünde yapılmalıdır. Bir diğer tedavi aşı tedavisidir. Bu tedavi, koruyucu yöntemler ve ilaç tedavisi ile düzelmeyen, bazı seçilmiş grupta yapılabilir. Mutlaka alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

Astım Hastalarında Koruma Nasıl Sağlanır?

• En önemli kaçınılması gereken sigara dumanı ile temastır. Sigaranın başka odada içilmesi, filtre kullanılması sigaranın zararlı etkilerini ortadan kaldırmaz.
• Parfüm, keskin kokular, boya kokuları, ani hava değişiklikleri atakları tetikleyebilir.
• Ev tozu akarı en sık karşılaşılan alerjen olduğundan ev de halılar kaldırılmalıdır.
• Yatak çarşafları her hafta en az 60 derecede yıkanmalı, yatak, yorgan ve yastık özel kılıflar ile kaplanmalıdır.
• Nemin yarattığı küf de önemli bir alerjendir.
• Ev ortamında nem oranı azaltılmalıdır.
• Astımlı hastaların bir kısmında evcil hayvan tüylerine karşı alerji vardır. Böyle bir durumda evcil hayvan evden uzaklaştırılmalıdır.

Kış aylarında geçirilen enfeksiyonlar astım ataklarını artırır. Bu yüzden hasta kişiler ile temastan kaçınılmalı, her yıl astımlı hastalara grip aşısı yapılmalıdır.