Gelişimde, evreler tamamıyla eşit ölçüde tanımlanmazlar ve çocuktan çocuğa çeşitlilik gösterirler. Örneğin, bazı çocuklar ?emeklemeden? önce oturma pozisyonuna geçerlerken bazen de bunun tam tersi olur. Yani yürümeden önce her çocuk ?emekleme? aşamasından geçmez. Fakat bu aşamalardaki çeşitliliklerde de bir sınır bulunur, çünkü bazı fonksiyonlar, diğer bazı belirli fonksiyonlar ortadan kaybolmadan kavranamazlar (örneğin, yürümenin öncesinde belirli denge reaksiyonlarının meydana gelmesi zorunludur).
Aynı şekilde çeşitli fonksiyonların kazanılma zamanı da çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Örneğin, oturma pozisyonuna geçiş çocuk ortalama olarak 6-7 aylıkken gerçekleşir, fakat kimi çocuklar bunu 5 aylıkken kimileri de ancak 9-10 aylık olunca gerçekleştirebilir. Bu nedenle, çocuğun bazı yetenekleri kazanmada geç kaldığından şüphe etmemek ya da biraz geciktiği zaman endişe duymamak gerekir. Kimi fonksiyonların kazanılma zamanı değil nitelikleri önemlidir; ama çocuğun 1 yaşına geldiği halde oturmayı bilmiyor olması gibi özel duruma sahip, şüphe verici gecikmeleri bunun dışında tutmak gerekir. Şimdiye kadar söylenenler konuşma gelişimi için de geçerlidir.
Çocuklar ilk kelimelerini 12 aylıkken söylerler ve artık 2 yaşına geldiklerinde ise 200 kelimeyi aşan ?zengin? bir kelime dağarcıkları vardır. Bununla birlikte, 2 yaşına gelip de
4-5 kelimeden fazlasını kullanmayan çocuklar da gayet normal bir gelişime sahiptirler; fakat bütün çocuklar 3 yaşına doğru kullandıkları terim sayısını hızla arttırmaya başlamalıdır. Çocuğun kullandığı sözcüklerin sayısı ve bunları kullanmaya başlama zamanından çok, kendine söyleneni anlıyor ve kendini anlatabiliyor olması önemlidir.
İlk haftalar:
HAREKET
- Sırtüstü yatar vaziyette kollarını ve bacaklarını simetrik olarak hareket ettirir.
- Yüzüstü dururken birkaç saniyeliğine kafasını kaldırır ve yatar vaziyetteyken de yine başını kaldırıp bir süre bu şekilde tutabilir.
SÖZLÜ İFADE
- Çocuk yüksek sesle ağlar.
- Gelen seslere yönelir.
İLİŞKİ
- Başka birinin yüzünü algılar. Eğer kişi ona doğru yaklaşırsa, bu kişinin hareketini izler (Süt emme sırasında annesi ile bakışları karşılaşır).
- Süt emme zamanını bilir.
- İnsan sesi, vücut teması ve emme ile teselli edilmeye izin verir.
- Kendiyle tatlı bir sesle konuşulmasına dikkatli şekilde tepki verir.