Kahvaltı, günün erken saatlerinde gerçekleştirilen ve kendine özgü besinler tüketilen ilk öğündür. Kahvaltıda yenilen besinler toplumlara göre çeşitlilik gösterse de günün diğer öğünlerinden farklılıklarını korur. Kahvaltı, fizyolojik olarak günün en önemli öğünüdür. Gece boyunca enerji alımı durmuş olan ve enerji kullanımı en düşük düzeyde sürdürülen organizmaya güne başlamak için verilen ilk enerji yüklemesidir. Vücut bu enerjiyi sağlıklı ve başarılı olmak üzere kullanır.
Kahvaltıda neler yenmelidir?
Diğer öğünlerde olduğu gibi kahvaltıda da sağlıklı ve dengeli beslenmek çok önemlidir. Bu amaçla amacıyla tercih edilmesi gereken besinler vardır. Ancak, sabah kahvaltı niyetine ne yenirse yensin, hiç kahvaltı etmemekten daima çok iyidir. Ancak kaloriden zengin, şeker ve yağ içeri yüksek kek ve benzeri hamurlu yiyeceklerin sürekli yenmesi uygun değildir. Fazla miktarda şeker içerdikleri için kısa bir süre içinde kan şekerini yükseltirler. Vücutta buna tepki olarak kan şekerini düşürmek amacıyla insülin salgılanır ve tekrar açlık hissedilir. Bu nedenle kahvaltıdan sonra hissedilen tokluk uzun süreli olmaz. Ayrıca bu yiyeceklerin vitamin ve mineral içerikleri de yeterli değildir.
Kahvaltıda yeterli ve dengeli beslenebilmek için, diğer öğünlerde olduğu gibi az miktarlarda da olsa her besin çeşidinden bir miktar yenmesi gerekir. Geleneksel olarak Türk mutfağında yer alan kahvaltı besinleri hiç kuşkusuz ki çok sağlıklıdır. Karbonhidrat kaynağı olarak ekmek, protein kaynağı olarak süt, peynir, yumurta tercih edilmelidir. Sıklıkla tüketilen reçel, kan şekerini kısa süre içinde yükselmesini sağlar. Daha sonra ekmeğin sindirimi ile kan şekeri kontrol altında tutulur. Zeytin, içerdiği yağ ile enerji alımını destekler, ancak az miktarda yenmesi nedeniyle obesite gelişmesini önler. Yine alışageldiğimiz kahvaltı besinleri arasında yer alan domates ve salatalık ise, vitamin-mineral ve liften zengindir.
Sıklıkla yapılan yanlış bir uygulama, kahvaltıda çocuklara çay içirilmesidir. Çay çocuk içeceği değildir. Bunun yerine süt ve /veya portakal suyu tercih edilmelidir.
Yabancı toplumlarda sabah kahvaltısında protein kaynağı olarak kuru fasulye, et ürünleri ve yoğurt da tüketilirse de bize özgü lezzetler olmaması nedeniyle çocuklara zorla yedirilmemelidir.
Dokuz yaşından sonra ne oluyor?
Yapılan çalışmalarda çocukların yaşları büyüdükçe kahvaltı etmeme ve bu öğünü atlama eğilimi belirginleşmektedir. Bu durum özellikle dokuz yaşından sonra çok belirgindir.
Kahvaltı etmeme nedenleri
- Sabah uykulu oldukları için iştahsız ve isteksiz olurlar.
- Sabah okula gitmeden kısa bir süre önce uyanırlar ve kahvaltı edecekleri vakit kalmaz.
- Özelikle kız çocukları ince kalmak, kilo almamak ya da kilo kaybetmek amacıyla kahvaltı etmeme eğilimi gösterirler.
Bilimsel çalışmalar neler söylüyor?
Yapılan çalışmalar, kahvaltı etmeyenlerin gün içinde daha fazla kalori aldıklarını bu nedenle de mevcut kilolarını korumada başarılı olamadıklarını göstermektedir. Ayrıca yapılan çalışmalarda, bu çocukların vücut kitle indekslerinin daha yüksek olduğu ortaya konmuş, sabah öğününü atlayanlarda obesite gelişme riskinin daha yüksek olduğu gerçeği belirlenmiştir.
Kahvaltı etmeyen çocukların okul başarıları da daha düşüktür. Kahvaltı edenlerin ise, gerek akademik performansları gerekse okuldaki fizik aktivitelere katılımları daha yüksektir. Günlük yaşam enerjileri daha yüksektir. Daha hareketli çocuklardır.
Yapılan bilimsel çalışmalar, kahvaltı etmeyen çocukların günlük demir ve kalsiyum alımlarının yetersiz olduğunu ve kahvaltı edenlere göre belirgin derecede düşük olduğunu işaret etmektedir. Bu nedenle demir eksikliğine bağlı kansızlık daha sıktır.
Japonya’da yapılan bir çalışmada ise, kahvaltı yapan çocukların kendilerine güvenlerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu çocukların daha uyumlu oldukları ve sosyal becerilerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
Son söz olarak yine kendimize bakalım ve “örnek olmak önemlidir, sizler de kahvaltı edin ki, eylemimiz söylemimiz bir olsun” diyorum.
Sevgiyle…